Cổ nhân khuyên chúng ta không nên khoe khoang bản thân tài giỏi mà hãy sống khiêm nhường.
Khoe khoang chỉ tự rước họa vào thân
Trong “Luận Ngữ – Vệ Linh Công”, Khổng Tử đã cảm thán: “Quần cư chung nhật, ngôn bất cập nghĩa, hảo hành tiểu tuệ, nan hĩ tai!” Tức là, việc tụ tập suốt ngày để nói chuyện phiếm, không thảo luận những vấn đề nghiêm túc, và chỉ lo lắng tìm cách khôn vặt thì sẽ khó có được tương lai tươi sáng.
Những người thích khoe khoang thường không có thực tài. Họ chỉ dựa vào mánh khóe và áp chế người khác để nâng cao bản thân. Mặc dù có thể đạt được thành công nhất thời và cảm thấy hài lòng tạm thời, nhưng họ sẽ không bao giờ thực sự đạt được thành công lâu dài.
Trong “Luận Ngữ – Vệ Linh Công”, Khổng Tử đã cảm thán: “Quần cư chung nhật, ngôn bất cập nghĩa, hảo hành tiểu tuệ, nan hĩ tai!”
Trong “Bi Thuyết” của Liễu Tông Nguyên có kể một câu chuyện như sau:
Tại nước Sở, có một thợ săn không có tài năng nổi bật nhưng lại thích phô trương. Anh ta chế tạo một ống trúc thành cây sáo có khả năng bắt chước tiếng kêu của nhiều loài động vật khác nhau. Anh ta thường sử dụng âm thanh giả của dê, hươu nai để dụ chúng đến gần rồi bắt giết.
Một lần, khi đi săn trên núi với cung tên và các dụng cụ khác, anh ta thổi sáo để giả tiếng con hươu. Không ngờ lại dụ một con báo đến gần. Thợ săn hoảng sợ và vội thổi tiếng hổ để dọa con báo bỏ chạy. Tuy nhiên, tiếng gầm của con hổ lại thu hút thêm một con hổ khác đến. Anh ta càng hoảng loạn, thổi thêm tiếng gấu ngựa để đuổi con hổ đi. Nhưng điều này lại dẫn đến việc một con gấu ngựa thật sự xuất hiện.
Khi không thể dùng tiếng động để dọa con gấu ngựa, thợ săn chỉ biết co quắp người lại. Cuối cùng, con gấu ngựa đã tấn công và xé xác anh ta thành trăm mảnh.
Câu chuyện cho thấy, khi thợ săn không dựa vào thực lực mà chỉ dựa vào mánh khóe, anh ta đã tự rước họa vào thân. Trong cuộc sống, những người như vậy không phải là hiếm. Họ không có khả năng thực sự mà chỉ dựa vào mưu mẹo để hại người và cuối cùng hại chính mình.
Bậc đại trí thường giả khù khờ
Có câu xưa “Đại trí giả ngu” (Bậc đại trí thường giả khù khờ). Trong thực tế, nhiều người “đại ngu” lại cố tỏ ra trí thức để phô trương. Sự khác biệt giữa “đại trí giả ngu” và “đại ngu giả trí” chính là khả năng hiểu rõ chính mình. Những người tự cho mình thông minh, tự cao tự đại thường có xu hướng phô trương và khoe khoang, điều này có thể khiến họ khó thành công.
Có câu xưa “Đại trí giả ngu” (Bậc đại trí thường giả khù khờ).
Trong xử thế, chỉ biết tiến mà không biết lùi; chỉ biết thể hiện tài năng mà không biết ẩn giấu; chỉ biết bộc lộ khả năng mà không biết giữ gìn, thì đó chính là người ngu dốt. Người Tây phương có câu: “Người Pháp thông minh ẩn giấu bên trong, người Tây Ban Nha thông minh phô bày bên ngoài.” Người trước là thông minh thật sự, còn người sau chỉ là giả thông minh.
Có một câu chuyện về một học giả và một người tiều phu cùng đi trên một chiếc thuyền qua sông. Học giả khoe khoang rằng không có gì là mình không biết và thách thức người tiều phu hỏi bất cứ điều gì, hứa sẽ trả 10 đồng nếu không biết, còn nếu người tiều phu thua, chỉ mất 5 đồng.
Người tiều phu chấp nhận và hỏi học giả: “Vật gì dưới sông nặng nghìn cân nhưng lên bờ nặng chỉ còn 10 cân?”
Học giả suy nghĩ mãi, lục tìm trong trí nhớ về những cuốn sách đã đọc nhưng cuối cùng phải chấp nhận thua và đưa 10 đồng cho người tiều phu. Khi được hỏi câu trả lời, người tiều phu chỉ trả lại 5 đồng và nói: “Tôi không biết.” Học giả vô cùng ngạc nhiên và nhận ra rằng mình đã học được một bài học quan trọng từ người tiều phu với giá 5 đồng, từ đó không còn tự phụ nữa.
Nhiều người thích tỏ ra thông minh hơn người khác, nhưng họ thường quên rằng sự tự mãn và khoe khoang có thể dẫn đến thất bại. Sự thông minh giả tạo cuối cùng sẽ phải trả giá đắt.
